گرافیک محیطی
مقصود از تمام طرحهای گرافیکی برای محیط داخلی و خارجی، ایجاد فضایی برای زندگی پر نشاط و سالم و قانع کننده است. گرافیک محیطی را میتوان به دو گونه گرافیک محیطی دو بعدی (مسطح) و سه بعدی (حجمی) تقسیم کرد.
مشخص کردن یک مکان از مکانی دیگر، زیبا سازی، نظم و انسجام بخشیدن به فضای شهری و گسترش حیطه فعالیت هنر گرافیک، از اهداف گرافیک محیطی به شمار میرود.
گرافیک محیطی میتواند جنببههای مختلفی داشته باشد:
جنبه اطلاع رسانی و یاحالت تاکید و یا هشدار نسبت به موضوع
جنبه فرهنگی مانند تبلیغات شهری در مورد تئاتر و سینما و غیره
جنبه آموزشی
جنبه تبلیغاتی
جنبه اجتماعی مانند تبلیغات علیه مصرف سیگار در سطح شهر
جنبه زیبایی و هنری وصرفا زیبا سازی محیط
تعادل تناسب تاکید تداوم و حدت و تنوع اصول یک سازمان بندی درست هستند. رنگ، نور، شکل، خط، نقطه، سطح، بافت وفضا به کمک آنها میآیند تا اثری مطلوب وزیبا پدید آید.
تعادل:
تعادل از اصول اساسی هنر است. هنر در برقراری ارتباط با مخاطب نوعی تعادل را جستجو میکند تعادل در هنر به وسیله تقسیم بندی متوازن اجزاء صورت میگیرد. رنگ، نور و بافت نیز در حفظ تعادل یا عدم تعادل نقش دارند. البته تاکید زیاد بر تعادل موجب میشود اثر جذابیت خود را از دست بدهد و ایجاد کسالت کند.
تناسب:
برای طراحی سردر یک فروشگاه باید به این نکته توجه داشت، در بعضی مکانها که وسیع بوده و فضای خالی اطراف یک فروشگاه یایک مکان عمومیوجود دارد، دست طراح باز است و میتواند تناسبات معمولی را تغییر دهد و به طور مثال سردر یک مکان عمومییا فروشگاه را خیلی بلندتر و بالاتر از حد معمول بگیرد، چرا که به واسطه باز بودن محیط، بیننده به محیط اشراف کامل داشته و میتواند به راحتی سر در را دیده و آن را تشخیص دهد.
تداوم در محیط:
تکرار و تصاعد و تناسب سه جزء تداوم در هنر، عناصر اساسی به شمار میروند، تناسب که به صورت تکرار یک یا چند در میان واحدهای مختلف شکل مییابد، پیچیدگی و حرکت بیشتری در خود دارد اثر بخشی تکرار و تناوب به مناسب بودن موضوع و مهارت به کارگیری آنها بستگی دارد چنانچه تکرار عنصری به تدریج تغییر کند وزن اثر دچار رشد و تصاعد میشود، تصاعد میتواند به سمت بالا، پایین و یا مایل جهت داشته باشد. تصاعد را در تغییر اندازه کوچک و بزرگ در تغییر شکل از چهار گوشی به دایره و غیره و در تغییر رنگ از کمرنگ به پر رنگ میتوان مشاهده کرد.
تاکید در محیط:
چنانچه با کم اهمیت کردن اجزاء یک ترکیب و متمایز نمودن یکی از اجزاء توجه بیننده به بخش خاصی از کار جلب بشود آن بخش را نقطه تاکید مینامند. تاکید را میتوان با استفاده از رنگ و بافت پدید آورد. اجزاء یکسان، نقطه تاکید کار راضعیف مینماید. شکلهای مشخص و واضح نسبت به اشکال مبهم و اشیاء عجیب نسبت به اشیاء ساده خود نمایی بیشتر دارند نحوه دسته بندی اجزاء نیز بر تاکید یک مجموعه میافزاید. اصل تاکید را میتوان هم برای وحدت بخشیدن و هم ایجاد تنوع مورد استفاده قرار داد. تاکید روی یکی از عناصر در جلب مخاطب و یا بازدید کننده از یک مکان عمومیتاثیر مستقیم دارد.
ایجاد وحدت در محیط:
وحدت به هر کاری انسجام میبخشد بدون عنصر و حدت اجزاء یک ترکیب پراکنده و بی ربط به نظر خواهد رسید. وحدت موجب جلب نظر میشود، عامل مهمیدر انتقال پیام است کار را قابل درک میکند و به ساده تر شدن پیام کمک میکند.
تنوع در محیط:
تنوع حاصل تفاوت و تضاد است. اختلاف بین شکل، رنگ و یا بافت عناصر تشکیل دهنده تنوع به شمار میرود. اجزاء گوناگون چشم را به دنبال عامل وحدت در کل کار به گردش در میآورند. تنوع در حقیقت وحدت را استحکام میبخشد وحدت میل به نظم، و تنوع کششی به سمت تحریک دارد.
نقطه، خط و سطح دارای قدرت بیان ویژه ای هستند نقاط با توجه به اندازه و نحوه به کارگیری در محیط متفاوت هستند و ایجاد اثر بصری متفاوت میکنند. خطوط نیز به همچنین خطوط منحنی، خطوط شکسته، خطوط مایل و خطوط در حالت افقی و یا عمودی هر کدام اثر بعدی متفاوت به جای میگذارند و در جای مورد نیاز و متناسب به کار گرفته میشوند.
فضا مشخص کننده موقعیت و وضعیت هر پدیده عینی باسایر پدیدهها است فضا وجود هر موجود عینی را در ارتباط با سایر موجودات معین میکند و فضای داخلی و خارجی و میانی را قابل درک میکند.
بافت:
ازدیگر عناصر معماری داخلی و خارجی بافت است، بافت از دو نظر قابل بحث است و از نظر فرم و شکل که وسیله درک آن قوه بینایی است و دوم از نظر خاصیت فیزیکی و جنسیت بافت که با لامسه قابل درک است.
درجه انعکاس یاجذب نور توسط جسم دارای بافت اهمیت فراوان دارد. تضاد سطوح مات و خشن در کنار سطوح براق و صیقلی جذابیت فراوانی دارد و ایجاد جلوه بصری میکند. بافت زبر و خشن قدرت جلب توجه فراوان دارد و برخلاف آن بافتهای صاف و صیقلی معمولا کمرنگ و بی جذبه هستند. بافت از مواد مختلف به دست میآید مثل پوست درخت، سطح سنگ، پوست حیوانات و یا نوع مصنوعی آن مثل آجر، فلز، پلاستیک و غیره. شدت نور و طبیعی یا مصنوعی بودن بافت بر کیفیت آن اثر میگذارد. زاویه دید و فاصله ناظر به اثر را باید در نظر داشت.
نور:
نور از مهم ترین اجزاء در گرافیک محیطی و طراحی داخلی و خارجی است نورهای طبیعی و مصنوعی اثر متفاوت در محیط ایجاد میکنند. نقطه دید ناظر، مقدار نور که به آن میتابد و زاویه دید ناظر عواملی هستند که در تمام المانهای داخل خیابان باید رعایت شوند و ترکیبی مناسب و زیبا باهم داشته باشند و دارای طرحی خوب و استاندارد باشد.
علائم راهنمایی و رانندگی، چراغهای روشنایی، صندوق پست، زباله دان، تابلوی اسم خیابانها، تلفن عمومی، آگهیها و تبلیغات دیواری ایستگاههای اتوبوس، سردر فروشگاهها و تمام اینها در ارتباط با هم هستند و اثر فراوان در دید عموم میگذارند که باید دلپذیر و زیبا باشند و با رعایت اصول زیباشناسی و ترکیب بندی مناسب در زیبا سازی شهر کمک کنند؛ چرا که محیط شهری نیازمند این زیباییهای بصری است تا از آثار منفی روانی به شهروندان بکاهد. گرافیک محیطی، فضا و محیط زندگی را زیباتر و با نشاط تر میسازد و به محیط شهری نظم و انسجام میبخشد